Berichtgeving over aflossingsvrije hypotheek verdient enige nuancering

De teneur van veel van de berichtgeving over de aflossingsvrije hypotheek is dat, als op het eind van de looptijd niet wordt afgelost, de bank de consument uit zijn huis zet om de woning vervolgens “leeg” te verkopen. De werkelijkheid is echter een stuk genuanceerder.

De aflossingsvrije hypotheek
Voor 2013 zijn er veel aflossingsvrije hypotheken afgesloten. Dit zijn hypotheken waarbij de bank en de consument afspreken dat tijdens de looptijd van de hypotheek geen aflossing op de lening plaatsvindt. Zo’n looptijd is vaak 30 jaar. Afgesproken wordt dat op het eind van deze periode de consument de lening in één keer terugbetaalt. Een van de voordelen van deze aflossingsvrije hypotheek is dat de consument gedurende de hele looptijd over het volledige, geleende bedrag de hypotheekrente op zijn belastbaar inkomen in mindering mag brengen.

Consumenten met een aflossingsvrije hypotheek reserveren vaak maandelijks een bedrag om de lening uiteindelijk af te lossen. Bijvoorbeeld via een beleggingsfonds of op een spaarrekening. Als het gespaarde bedrag op het eind van de looptijd van de geldlening net zo hoog is als de schuld die moet worden terugbetaald, dan wordt daarmee de lening afgelost en is de woning vrij van hypotheek.

Vanaf 2013 geldt er een andere fiscale regel. Wanneer u nu voor het eerst een nieuwe hypotheek afsluit, moet u hierop maandelijks aflossen wilt u de hypotheekrente die u over de lening betaalt van uw belastbaar inkomen mogen aftrekken. In deze situatie betaalt u dus maandelijks rente en lost u op de lening af. Elk jaar wordt daarmee uw hypotheekschuld iets lager. Op het eind van de looptijd van de hypotheek is deze daarmee volledig afgelost.

Niet iedereen met aflossingsvrije hypotheek spaart
Het blijkt dat niet iedereen met een aflossingsvrije hypotheek spaart. Circa één op de drie huiseigenaren met een aflossingsvrije hypotheek weet op dit moment niet hoe zij te zijner tijd de hypotheekschuld gaan aflossen. Het is specifiek deze groep van consumenten waarover veel media in de afgelopen weken hebben bericht.

De teneur van veel van deze berichten is dat wanneer deze consumenten de lening op het eind van de looptijd niet kunnen terugbetalen, de bank de woning openbaar zal verkopen. De consument moet dan dus zijn woning verlaten.

Uit de reacties op deze berichten in de media begrijpen wij dat veel consumenten erg zijn geschrokken en zich zorgen maken of zij in de toekomst in hun woning kunnen blijven wonen. Maar de werkelijkheid is veel genuanceerder dan die uit de berichten in de media. Wij lichten dit graag toe.

Wettelijke bescherming
Sinds 2016 heeft de wetgever via wettelijke bepalingen huiseigenaren een forse extra bescherming gegeven in de situatie dat zij mogelijk niet aan hun verplichting om de lening af te lossen kunnen voldoen. De bank is in zo’n situatie verplicht in overleg te gaan met de klant en samen met de klant te zoeken naar oplossingen. Een gedwongen verkoop komt pas aan de orde als er echt geen enkele andere oplossing is.

Veel oplossingen zijn mogelijk
De praktijk laat zien dat banken en consumenten bijna altijd een oplossing vinden. Wij noemen een aantal oplossingen die wij in onze adviespraktijk regelmatig tegenkomen:

• Wanneer de huiseigenaar in staat is maandelijks de rente te blijven voldoen, dan is er voor de bank vaak al geen reden meer om te eisen dat de lening op het eind van de leningsperiode volledig wordt afgelost. Met de bank wordt per einddatum gewoon een nieuwe leningsperiode afgesproken.
• Vaak zijn de woningen 20 of 30 jaar geleden gekocht. De huidige marktwaarde is dikwijls fors hoger dan de hypotheekschuld. De actuele waarde van de woning is bijvoorbeeld €300.000 terwijl de hypotheekschuld €150.000 is. Door de lening te verlengen loopt de bank vrijwel geen risico. Als de bank waar de eerste hypotheek gesloten is deze lening niet wil verlengen, dan zijn er voldoende andere banken die een dergelijke lening in zo’n situatie wel willen verstrekken.
• Ook maken wij het regelmatig mee dat consumenten niet de hele lening op het eind van de looptijd kunnen aflossen, maar wel een gedeelte. Ook dit maakt het gemakkelijker om de leningsperiode te verlengen of een nieuwe hypotheek aan te gaan.

Huren is vaak duurder
De wetgever heeft de huiseigenaar extra willen beschermen omdat een gedwongen verkoop een ingrijpende maatregel is. Zo’n gedwongen verkoop leidt tot hoge extra kosten die aan de consument in rekening worden gebracht. Daarnaast is de opbrengst uit zo’n verkoop vaak onvoldoende om de hele schuld af te lossen. De consument kan dan geconfronteerd worden met een restschuld. Tot slot is er voor de consument geen goed alternatief. Als hij gedwongen uit zijn woning gaat, zal hij niet snel een andere woning kunnen kopen. Dit betekent dat hij iets moet gaan huren. Maar op dit moment liggen in vrijwel alle situaties de kosten van huren fors hoger dan de kosten van een hypotheek.

Drie probleemsituaties
Niet altijd kan een oplossing worden gevonden wanneer bij een aflossingsvrije hypotheek de consument de lening niet kan terugbetalen.

Een eerste situatie is die waarin de consument niet wil overleggen met de bank en elk contact afwijst. Dit is niet verstandig, want uiteindelijk zal de lening moeten worden terugbetaald.

Een tweede situatie is die waarin de consument de bestaande rente over de aflossingsvrije hypotheek niet meer kan betalen en er ook in de toekomst geen perspectief is dat hij dit wel zal kunnen. Dit kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een echtscheiding, werkloosheid of overlijden van een van de partners. Wanneer bij de hypotheek geen Nationale Hypotheek Garantie is afgesloten, kunnen dit soort calamiteiten ertoe leiden dat de consument de rente niet meer kan betalen.

Een derde situatie is die waarin de hypotheekschuld fors hoger is dan de actuele waarde van de woning. Ook dan zal het lastig zijn om banken te bewegen de bestaande lening te verlengen of een nieuwe lening aan te gaan.

Ons advies: Kom met ons praten
Heeft u een aflossingsvrije hypotheek? En weet u niet helemaal zeker of en zo ja voor welk deel u deze lening op het eind van de looptijd kunt aflossen? Blijf dan niet rondlopen met uw zorgen, maar maak met ons een afspraak. Vaak blijken er goede oplossingen mogelijk.